Speciale schildertechnieken - Vervolg.

Schilderen van schepen.
Het schilderen van modelschepen
Voor oorlogsschepen altijd matte verf gebruiken, voor civiele schepen geeft zijdeglansverf een goed resultaat. Veel oorlogsschepen zijn gemaakt van grijs plastic, maar schilderen geeft altijd een beter resultaat.
Voor het bouwen de dekken mat (of soms zijdeglans) schilderen. Houten dekgedeelten met bijvoorbeel Humbrol HN4 'deck plank' (of Humbrol 83 met mat wit 2:1 bijgetipt met 168 of 187). Bij nieuwe civiele schepen kan een dunne 'wash' van tan een mooi effekt geven. De gladde dekgedeelten bij oorlogsschepen zijn vaak donkergrijs. Details op het dek vaak grijs of wit.
Schilderen historische schepen.
Hout schilderen : Beginnen met het blanke hout. Daarna de andere tinten iets accentueren. Als het plastic niet donkergekleurd is, dan dit eerst hoogglans zwart schilderen. Dit geeft een betere ondergrond.

Dekken: Deze zijn altijd gebleekt door het vele schrobben en tamelijk effen. Neem als basiskleur Humbrol HN4 (of H83 + mat wit 2:1) zeker bij de kleinere schalen. Een wat beter effekt is nog te verkrijgen door met een verdunde tint in de lengterichting wat nuances aan te brengen. Overdrijf niet, en herstel het eventueel met een wash van grijs of mat-earth kleur. De naden tussen de dekplanken werden gedicht met geteerd touw. Bij schaal groter dan 1/100 kunnen deze met een tekenpen van 0.18 mm worden aangebracht.

Romp: Neem een matte basiskleur uitgaande van de doostekening of andere informatie. In deze basistint lichtere en donkere laagjes aanbrengen terwijl de zaak nog nat is. Schilder altijd in de lengterichting van de planken. In een houtsoort komen verrassend veel tinten voor. Een geheel mat uiterlijk is wat levendiger te maken door er tenslotte iets glanzende basiskleur bij te mengen. Werk daarbij wel alles af rondom. Soms is de structuur gelukkig al wat ruw door ingegraveerde naden en dergelijke. Een wash werkt dan nog beter. Na afloop kan de verf nog een beetje geschuurd worden met zeer fijn schuurpapier.
Overige scheepsgedeelten: er werd hoogglansverf gebruikt, maar dat is voor een model veel te hard (de verf verweerde sterk door het zeewater). Niet te felle zijdeglans kleuren, welke na afloop van een lichte wash van zeer donkergrijs worden voorzien, geven de beste effekten.

Verguldwerk: Dit wordt als laatste gedaan. Vaak is het dekkend krijgen wat lastig, maar raak niet in paniek als de zaak iets uitloopt. Afnemen, wegkrabben en corrigeren met de ondergrondkleur. Bladgoud werd zelden toegepast, eerder maakte men gebruik van gele verf of een mengsel van gele verf en oker of een extract verkregen door destilatie van Rhum.

Scheepsdetails schilderen.
Patrijspoorten altijd in mengsel van zwart/zilver schilderen, of uitboren. Ladders en dergelijke donkergrijs drybrushen, en bij de grotere schalen echte ladders maken.

. Aangroei op schepen.
Verwering en aangroei op de onderkant van schepen is aan te brengen met een mengsel van donkergroene /witte verf en terpentine. Met een lapje aanbrengen in kleine veegjes vanaf de waterlijn recht naar beneden naar de kiel.

Schilderen van figuren.
Gebruik bij het schilderen van figuren behalve gewone enamels ook eens plakkaatverf of beter nog olie-verf. Neem zachte tinten. Boots schaduwen na door met een donkere tint de plooien vol te laten lopen met flink verdunde verf. Daarna licht afvegen, en daarna de volgende tint aanbrengen. Maak een tint zachter door ook eens wat grijs bij te mengen. Gebruik dus meerdere tinten in verschillende gradaties, maar gebruik nooit zwart.

Vingerafdrukken.
Pas gedroogde matte verf is nogal gevoelig voor vingerafdrukken. Deze zijn te verwijderen bij enamel verf (Humbrol, Revell, ModelMaster..) met een zacht doekje met alcohol. Bij Tamiya acryl is een doekje met acrylverdunner (X-20A) te gebruiken, maar wrijf voorzichtig, want dit lost de verf op (doe eerst wat water op het doekje en daarna wat acrylverdunner.
Vingerafdrukken in natte glansverf zijn het beste weg te poetsen nadat de verf opgedroogd is, breng over de afdruk een extra laagje verf aan, zodat bij het poetsen de verflaag niet te dun wordt.

Andere kleuren. o.a. blauw .. © Elsevier, © wikipedia, © Conway Maritime,
Door Vlaamse en Nederlandse Meesters tussen 1600 & 1700 gebruikte pigmenten.
©Cor Emke - Ab Hoving.

- Wit : Loodwit , Krijt(grijsachtig)
- Zwart : Lampenzwart, Ivoorzwart, Beenderzwart.
- Geel : Oker, Loodoxide -Massicot
- Rood : Vermillioen, Kraplak (Organisch rood)
- Groen : Terre Verte(Groene aarde) , Verdigriz(Kopergroen)
- Blauw : Natuurlijk ultramarijn, Azuriet( Koperblauw), Smalt (Verpulverd glas, Lapis-Lazull.

Volgende pigmenten komen pas voor vanaf :
- Zinkwit c.a.1780
- Kobaltblauw c.a. 1810
- Ultramarijn c.a. 1810
- Pruisisch blauw c.a. 1700
- Napels geel c.a. 1750
- Chroomgeel c.a. 1800
- Cadmiumgeel c.a. 1820
- Scheele's groen c.a. 1780
- Emerald groen c.a. 1810
- Zinkgroen c.a. 1780
© The scientific Examination of pictures - London 1929.

De verfinventaris van zeilschepen uit de vorige eeuwen waren beperkt tot een waaier van vrij saaie kleuren.
- Zwarte van diverse soorten roet.
- Wit, waarschijnlijk van krijt of misschien loodcarbonaat of lood-wit.
- Geel en rood werden van natuurlijke aarde-okers gemaakt - en u kan er zeker van zijn, de versch. marine's kochten nooit de duurdere en fijnere versies van dit met pigment.

De Admiraliteits-modellen en verschillende schilderijen tonen vrij vaak een bovenste rij van planken welke blauw geschilderd waren. Zodus iets bijdragend aan het raadsel , want blauw kwam gewoonlijk niet voor op de scheeps-inventaris. (Zelfs in het begin van de eeuw 19e eeuw). In de 14e - 18e eeuw was blauwe verf dus moeilijk te maken of te verkrijgen. Het weinige en zeldzame blauwe pigment , dat op het land aanwezig -beschikbaar was Lapis-Lazur. Een pigment dat in Afghanistan wordt ontgonnen en dat in de vroegere eeuwen een lange reis tot in West-Europa moest maken en bijgevolg heel duur was. Blauwe verf werd dus bij uitzondering gebruikt op schepen maar dan meestal op koninklijke schepen. Louis XiV (1638–1715) heeft het als één der eersten uitvoerig gaan gebruiken op enkele schepen die hij heeft uitgerust.
©Brian Lavery

Iets meer geschiedenis over de kleur blauw.
Lapis Lazuli of Ultramarijn.
Het eerste aangetroffen gebruik van lapis lazuli als pigment stamt uit de 6e en 7e-eeuwse grotschilderingen in Afghanistan. De schilderingen bevinden zich in als tempels ingerichte grotten die dicht bij de meest bekende bron van het mineraal liggen. Chinese schilderingen uit de 10e en 11e en Indiase muurschilderingen uit de 11e, 12e en 17e eeuw bevatten eveneens lapis lazuli.
Het pigment, lapis Lazuli , werd veel gebruikt gedurende 14e en 15e eeuw in Europa, waarheen het geïmporteerd werd, "van over de zee", hetgeen de naam ultramarijn verklaart. Het kwam in Europa via Venetië, zodat het pigment dan ook vooral door Italiaanse kunstenaars werd gebruikt, en veel minder in bijvoorbeeld Duitsland. Omdat het pigment kostbaar was, werd het spaarzaam gebruikt, en bijvoorbeeld alleen voor de blauwen van de hoogste kwaliteit, zoals de kleding van Maria en Jezus. Kunstenaars gebruikten vaak het goedkopere azuriet als onderschildering. Toen in de 16e en 17e eeuw azuriet minder beschikbaar kwam, steeg de prijs van ultramarijn nog verder en werd het nog duurder dan goud. Ultramarijn werd vooral gewaardeerd vanwege zijn briljante kleur en de grote lichtechtheid. Ultramarijn is echter zeer gevoelig voor zuren in waterige oplossingen en zuurdampen. Daarom wordt ultramarijn nooit in Fresco's gebruikt.

Smalt.
Smalt is een pigment met een diep-blauwe kleur, bestaande uit kobalthoudend glas in poedervorm. Kobaltzouten werden vanaf 1500 voor Chr. reeds in Egypte gebruikt. Ook in China heeft men het gebruik ervan aangetroffen, met name tijdens de Tang-Dynastie (618-906). Het werd daar voor het kleuren van aardewerk gebruikt. Een pigment gebaseerd op kobaltblauw werd in het westen al sinds de Middeleeuwen gewonnen uit blauw gekleurd glas (smalt).
Het wordt of werd gebruikt in de schilderkunst en in keramiek. Als pigment voor olieverf is de functie van smalt overgenomen door het beter dekkende kobaltblauw.
Smalt heeft een transparante werking met olie en werd door de grote meesters gebruikt voor luchten en als drogend element toegevoegd aan overige kleuren. Een nadeel van smalt is, dat het langzaam grijzig wordt. Het glasachtig karakter maakt bovendien dat het lastig te prepareren is.
Het blauw dat waarschijnlijk op schepen werd gebruikt was waarschijnlijk die goedkope vorm van smalt, een ruw-gewreven pigment van gemalen blauw glas. Het was beschikbaar in verscheidene klassen, De duurdere zijn een donkerder blauw met een tint van violet. het goedkoopste een lichtblauw -hemels blauw . Geen enkel van deze pigmenten bleef lang zijn kleur houden en waren vlug verschraalt.
De ontdekking van het element kobalt wordt toegeschreven aan George Brandt (1694-1768). Hij was de eerste die aantoonde dat kobalt de bron van de kleur blauw in het glas was, hetgeen men voor die tijd toeschreef aan het element bismut, dat vaak samen met kobalt wordt aangetroffen. In 1777 troffen Gahn en Wenzel kobaltaluminaat aan bij hun onderzoek naar kobaltverbindingen. Zij ontdekten de stof tijdens experimenten met solderen.
Maar de kleur werd eerst kommercieel gemaakt rond 1803-1804 met de ontdekking van het productiemethode van Thénard.

Indigo.
Indigo is een belangrijk pigment met een uitgesproken blauwe kleur. Het natuurlijke pigment is afkomstig uit verschillende soorten planten, maar bijna al het indigo dat tegenwoordig wordt gebruikt is synthetisch. Het natuurlijke indigo wordt vooral gewonnen uit plantensoorten, van het geslacht indigofera, die in de tropen voorkomen. In een gematigd klimaat wordt indigo gewonnen uit wede (Isatis tinctoria) en Polygonum tinctorum De tropische soorten zijn echter efficiëntere leveranciers van de kleurstof. Natuurlijke indigo was de enige bron van deze kleur tot ongeveer 1900. De belangrijkste toepassing van indigo ligt in het kleuren van spijkerbroeken . De kleur wordt echter ook gebruikt om wol "navy blue" te verven. Indigo bindt zich niet bijzonder sterk aan de vezels in het textiel, waardoor slijtage en herhaald wassen ervoor zorgen dat de verf langzaam uit de stof verdwijnt.
Men denkt dat India de oudste leverancier is van indigo richting Europa. Het Griekse woord voor verf, indikon, verwijst zelfs naar India. De Romeinen gebruikten de term indicum, wat evolueerde via het Italiaans naar het huidige woord indigo. De Romeinen gebruikten indigo als schilderspigment en ook voor medicinaal en cosmetisch gebruik. Het bleef een luxe en zeldzaam product tot de Middeleeuwen.
Aan het eind van de vijftiende eeuw, ontdekte de Portugees Vasco Da Gamma een zeeroute naar India. Dit leidde tot een versterking van de handel met India, Indonesië, China en Japan. Indigo kwam hierdoor beter beschikbaar in West-Europa, en ook in Nederland via de VOC. Europeanen begonnen zelfs indigoplantages aan te leggen. Frankrijk en Duitsland verboden echter geïmporteerde indigo rond het begin van de zestiende eeuw, om hun eigen wede industrie te beschermen.
Indigo is een uitdagende verf, omdat het niet oplosbaar is in water. Om het te kunnen oplossen, moet het een scheikundige verandering ondergaan. Als ondergedompelde kleding uit het verfbad wordt gehaald, combineert het indigo zich met de zuurstof uit de lucht en krijgt het weer zijn onoplosbare vorm. Het was een lastig proces voor de eerste Europese gebruikers van indigo vanaf de zestiende eeuw. Oorspronkelijk werd indigo opgelost in oudbakken urine. Het ureum in urine reduceert het onoplosbare indigo naar indigo wit of leukoindigo, een geelgroene oplossing. Synthetisch ureum kwam beschikbaar vanaf ongeveer 1800.

Wede.
Wede is een plant uit de kruisbloemfamilie.. Uit de plant kan de kleurstof indigo worden gewonnen. De plant kan 1 m hoog worden en is in Nederland zeer zeldzaam. De plant komt langs rivieroevers en soms in de duinen voor. In het laatste geval zijn de zaden door een rivier aangevoerd. Volgens Julius Caesar verfden de Britten in de Romeinse tijd hun lichaam en gezicht met wede blauw als zij ten strijde trokken, zodat ze er schrikwekkend uitzagen. Later werd wede in Engeland (vooral in Lincolnshire) gekweekt. De plant werd ook veel geteeld rondom Toulouse, in het zuiden van Frankrijk en was een belangrijke inkomstenbron voor de regio tot de natuurlijke kleurstof door synthetische indigo werd vervangen.

Azuriet.
Het mineraal azuriet is een koper-carbonaat. Azuriet wordt reeds eeuwen gebruikt als een blauw pigment Het was vroeger bekend als Azurro Della Magna . Wanneer het gemengd wordt met olie wordt het lichtjes groen. Wanneer het gemengd wordt met eierdooier wordt het grijsgroen.

Wie het bovenstaande heeft gelezen kan wel begrijpen over het waarom van de volgende zin.
Dus .... Blauw is een zeldzaam voorkomende kleur op modelschepen van voor 1803-1804. en dan nog enkel op koninklijke yachten of oorlogschepen.

---