Speciale schildertechnieken - Vervolg - 2
Onlangs kocht ik een bouwkit van een piratenschip.
Op de foto's van de kit en ook in de instructies staat dat ik de romp
moet schilderen in een donker bruine kleur. De instructies zeggen ook
dat het onderwaterschip wit moet zijn.?
Laat ons even stilstaan bij de kleur van het onderwaterschip.Na het breeuwen van de huidplanken werd het onderwaterschip behandeld tegen aangroei, zeemosselen en wormen. Ik zal verder de Engelse benamingen gebruiken.
White stuff. Helaas was het witte geen verf maar Harpuis. Harpuis, niet te verwarren met "harpluis" (want dat was voor het breeuwen), was een substantie die afhankelijk van de maker hiervan kon verschillen. Zowat de oudste gekende behandeling. De eerste schriftelijke vermelding ervan vinden we terug in 1684. Als grondstof werd vooral witgewassen talk, zwavel- en dierlijk vet gebruikt. Dit vet kwam van walvissen en/of zeehonden en/of vis en hars van sparren. Andere bronnen vermelden dan weer: " een goedje van meestal lijnolie, dooreengesmolten 'vaalwitte' hars soms aangevuld met vet en zwavel". De hoeveelheden in de samenstelling kon natuurlijk veranderen en bijgevolg ook de kleur. Vanaf 1702 werd de hars vervangen door terpentine en het werd gebruikt tot 1770, meestal op Engelse en Franse oorlogsschepen. Het is dus een witgele kleur. Gebruik voor uw model geen zuiver wit , maar een samenstelling met enkele gele pigmenten.
Black stuff. .Rond 1702 werd white stuff langzaam aan vervangen door black-stuff. Het koste maar half zoveel om een schip daarmede te behandelen. Maar het was niet zo effectief als white-stuff. Het werd vooral gemaakt uit teer en pek. Meer gebruikt op handelsschepen dan op oorlogsschepen.
Brown stuff. Rond 1740 werd in black-stuff ook nog zwavel verwerkt om een beter bescherming te verkrijgen. Het heeft dus een geelbruine kleur. Meestal werd de romp hiermee behandeld tot op 3 ft ( 90cm.) onder de waterlijn. De rest tot aan de waterlijn werd dan behandeld met een mengsel van talk en gebluste kalk.
Koper beplating. Vanaf 1760 werden de
eerste experimenten gedaan met het beplaten van het onderwaterschip
met rood koper platen. Vanaf 1778 was dat een algemeen gebruik.
Voor het bovenwaterschip werd ook vooral olie en/of vernis gebruikt.
Dekken werden blank geschuurd. Voor versiering kwam vooral rood en
groen voor. Zwart werd bekomen door in gewone vernis lampenzwart aan
toe te voegen. Blauw, kon men enkel maken uit Lapis Lazuli ,uit
Afghanistan, dit is een zeer dure grondstof. Men mag stellen dat deze
kleur tot en met de 18e eeuw niet werd gebruikt op schepen. De
goudkleur, die men dikwijls vind op boegbeelden en versiering was in
feite een laag verf gemaakt uit gekleurde rum waaruit vernis werd
gemaakt. En werd aangebracht op een rode onderlaag.
Gebruik voor uw model geen lakverf maar een semi-matte tot matte
afwerking. (Zoiets als de glans van een eierschelp.)
Toch even een verwittiging---- De meeste schepen worden, om
publicitaire reden, soms anders voorgesteld. M.a.w. neem de verf
instructies van een bouwkit met een korreltje zout. Per periode waren
er gebruikelijke kleur schema’s en gebruiken. Ga even na, in musea of
in een bibliotheek, kijk naar eigentijdse modellen en/of schilderijen
uit de bewuste periode en bepaal daaruit uw kleur schema.
De hier vermelde gegevens komen uit Engelse en Franse geschreven bronnen. Voor de andere Westeuropese schepen bestaan geen geschreven documenten. Daar kan men dus enkel voortgaan op eigentijdse olieverf schilderijen.
