Allerlei wetenswaardigheden.
Wat is loodziekte of
lood-rot ?
Eerst en vooral, dit heeft niets te maken met de toxische
eigenschappen van lood . Modeltoebehoren, zoals persgietstukken, die
lood bevatten hebben de slechte reputatie dat ze degenereren na een
jaar of 10-20. Na onderzoek denkt men dat de oorzaak hiervan de
aanwezigheid van Antimonium in de samenstelling is. Antimonium werd en
wordt gebruikt om de loodlegering meer vloeibaar te maken . Blijkbaar
kristalliseert het tijdens het stollen.
Het resultaat is dat de oppervlakte kleine gekristalliseerde moleculen
bevat die in contact komen met ander metalen ( indien ze niet
kristalliseerden, zouden ze vast zitten in de molecuulstructuur). Deze
kristallisatie zorgt ervoor dat in contact met water of ander
chemicaliën uit de lucht een chemische kettingreactie optreedt.
(vergelijk het met een kleine batterij) . Het lood oxideert in lood
monoxide PbO, het antimoon in een gashybride SbH3 (Stilbine) en
ontsnapt in de lucht. De meeste soldeer en soortgelijk metalen
bevatten ook lood en antimonium. Het gevolg is dat het onderdeel
langzaamaan volledig oxideert en tot poeder wordt herleid. Een modern
alternatief , bevat 93% tin, 5% antimonium en 2% koper. Het klassieke
"Pewter"; kan tot 7% antimonium , 20% lood, 4% koper en de rest tin
bevatten. Modern "Pewter" wordt nu verkocht als zogezegd loodvrij (
Neen, ik ken de samenstelling niet !) Waarschijnlijk kan het probleem
zich niet meer voordoen, maar dat gaan we maar weten na verloop van
veel tijd. Veel scheepstoebehoren, gemaakt uit persgietstukken, zoals
ankers, bolders, enz. kunnen of zullen na verloop van tijd poeder
worden. Dit is de reden dat veel musea, het gebruik van gekochte
persgietstukken weigeren en dat alle gesoldeerde onderdelen met
zilver-soldeer moeten gemaakt worden.
Wat is koper-rot ?
Dit fenomeen is voor de eerste maal vastgesteld op een model gemaakt
in 1970. Tijdens het opkuisen stelde men vast dat de vlasdraad(
linnen) van het tuigage aan het rotten was, daar waar het in contact
was met de messing dek ogen. Eerst dacht men dat het afkomstig was van
het niet goed reinigen of verwijderen van de flux gebruikt bij het
zilver- hard- solderen. Maar, andere restorators hadden ook
soortgelijk probleem. Een van hen had het probleem niet. Hij maakte de
messing zwart ,via een chemisch proces en schilderde dan de ogen met 3
lagen vernis. Men denkt dat de messing oxidatie weer met de
vochtigheid uit de lucht een reactie geeft en een zuurlaag produceert.
Deze tast dan op zijn beurt de touwtjes aan. Een andere oorzaak van
oxidatie kunnen sporen zijn van een zout oplossing gebruikt tijdens
baseren of solderen. De zoutkristallen zullen stof aantrekken, na
verloop van tijd een zuur vormen en zo de vlasdraden aantasten.
