Modellen

Modellen of beter gezegd miniaturen, zijn door de mens gemaakt van zodra hij op 2 benen ging lopen ... sinds het prille begin vooral als religieus voorwerp. later werd het meer voor decoratie en of geschenken/ In die begindagen was het gebruikte materiaal been, steen, rots of hout-- materialen dus die eenvoudig beschikbaar waren. Het gereedschap was ook ruw, primitief, zodat het resultaat ook ruw en primitief was. Een nauwkeurige nabootsing of presentatie werd ook meer en meer belangrijk, naargelang de behendigheid toenam en er betere gereedschappen beschikbaar kwamen. Deze trend blijft zich ,ten huidige dagen, voortzetten.
Tegen het einde van de 14° en het begin van de 15° eeuw, was de ontwikkeling van deze behendigheid zowat aan zijn top gekomen. Dit kan men vaststellen als we naar de kunstvoorwerpen en miniaturen kijken gemaakt door wapensmeden en instrument makers. Anderzijds was de meerderheid van de modellen, maquettes, nog min of meer ruw, vooral in de scheepsmodellen en votief modellen, dewelke bedoeld waren om op te hangen in een kerk en enkel langs onder bekeken werden. De Kanonnen werden overdreven voorgesteld; de rompen waren eenvoudig en de dekuitrusting bijna totaal ontbrekend. De tuigage had meer de bedoeling van een indruk te wekken dan dat het accuraat was.

Tegen de eeuwwisseling van de 17° naar de 18° eeuw waren de standaarden en de wil tot nauwkeurigheid heel hard veranderd. Dit kun je bemerken als je naar de "Admiraliteit modellen " kijkt. Deze modellen werden gebouwd door de beste vakmannen, meestal in palm of fruitboom hout. Ze waren bedoeld als 3 dimensionale afbeeldingen bij het indienen van een project, opdat de heren van de "Admiraliteit" zich een gedacht konden vormen bij de beoordeling van de projecten. Deze modellen waren ongemeen accuraat in vorm en maatvoering en ook in dekuitrusting. Vele van deze modellen hebben de tand des tijds goed doorstaan. omdat ze in musea of in private verzamelingen angstvallig werden bewaard. Ze zijn ZEER belangrijk. niet enkel omdat ze de evolutie in scheepsbouw laten zien,maar ook door hun extreme nauwkeurigheid. ( Zulk een model kunnen bouwen, is heden ten dage het toppunt van iemands kunnen op modelbouw gebied).
Gedurende de 19° eeuw, met de opkomst van de industriële revolutie, werden modellen gemaakt met een totaal ander doel, met een totaal ander motivering. Stoom, de energie bron van deze periode, was zeer krachtig maar de machines groot en zwaar.
Menig model van deze machines werden gemaakt door vakkundige metaal bewerkers en door de, op dat moment in opkomst zijnde nieuw beroep, -- "Ingenieurs."
Met het verlopen van de tijd werd het zelfs een deel van de opleiding van de ingenieur, om een model van een stoommachine te maken. Een fijn ogend en werkend miniatuur stoommachine was zowat zijn eindwerk.!! Anderzijds had de verkoper van deze machines, juist zoals bij de "Admiraliteit" ook een model nodig om te demonstreren voor zijn klanten.

In dezelfde tijd werden ook modellen, miniaturen gemaakt door de vele selfmade leerlingen. Nu volleerde ingenieurs, voor het plezier van het maken, in hun vrije tijd. Daar werd dus de modelbouwer geboren zoals we hem ten huidige dagen kennen. Samenlopend met deze hobbyisten waren er ook nog commerciële firma's, die zich bezig hielden met het maken van modellen, als speelgoed, als siervoorwerp. Zie maar naar de gekende 'Stevens Model Dockyard', 'Bassett-Lowke', 'Marklin' en nog vele anderen.
Allen met de bedoeling te voldoen aan de steeds stijgende vraag van de mens om zulk model, zulk miniatuur machine in huis te hebben als herinnering aan huidige of vervlogen tijden.
Tegelijkertijd werden er scheepsmodellen gemaakt, volledig uit been en menselijk haar, door franse krijgsgevangenen van 1775-1815 verblijvende in England. Dit uit pure noodzaak , voor voeding.
Ook werden in deze periode, modellen gemaakt van nieuwe toestellen, die werden gedeponeerd bij de patent aanvraag. beide laatste soorten vielen een beetje uit het model circuit maar zijn wel, historisch belangrijk en zeer zeldzaam .......

Nu, in het begin van de 21° eeuw komt een ander probleem om de hoek kijken. De verworven bedrevenheid van leerlingen , de vroegere handvaardigheid van de scheepsbouwers, is aan het uitsterven omdat wij altijd maar zoeken naar kostprijs en automatisering door de computer.. Scherpzinnige verzamelaar, die bovenstaande begrijpen en op zoek gaan naar kwaliteit, hebben niet de tijd noch de nodige ervaring om esthetisch verantwoorde en nauwkeurige modellen te maken.
Moderne modellen worden enkel nog maar gemaakt voor decoratieve doeleinden. Daarmede is de evolutie cirkel helmaal rond maar .... met al onze moderne middelen, zijn wij bereid van voor dit decoratieve model de prijs te betalen die het model verdient. Zonder dit, zal de handvaardigheid - de ervaring in het maken van natuurgetrouwe modellen stelselmatig voor altijd verdwijnen.

Schalen.

Scheepsmodellen en andere modellen en miniaturen werden steeds op een schaal gemaakt naargelang het doel van het model. Voor hoge kwaliteit modellen worden er gangbare voorkeur schalen gebruikt. Men koos dan een schaal naargelang het doel. Wil men veel dek uitrusting uitbeelden of niet zal ook afhangen van de gebruikte schaal.

De Britten waren bepalend voor de maatgeving in de 17° eeuw.( met hun maten in voeten en duimen)
Schepen groter of gelijk aan 400 voet werden vooral gebouwd in schaal 1/16 duim : 1 voet ( 1:192)
Schepen tussen 100 voet en 400 voet werden vooral voorgesteld in 1/8 duim : 1 voet ( 1:96)
Schepen kleiner dan 100 voet werden gemaakt in verschillende schalen maar de meesten in 1/4 duim : 1 voet ( 1:48)

Scheepsbouwers modellen ( Gemeenschappelijk aangeduid als 'Studie' of 'Presentatie' model) zijn gewoonlijk gebouwd op een grote schaal dan de gebruikelijke schaal voor een modelbouwer. Vb een vrachtschip zal op schaal 1:192 gemaakt worden, De Werf-Versie zal dan op 1:96 gemaakt zijn.
Kleine schepen; zoals Jachten, sloepen, open boten, worden meestal gemaakt op schaal 1": 1' ( Eén duim : eén voet).
Als resultaat bekom je zo een schip in schaal 1: 12. Op deze schaal kan je heel goed alle werkende onderdelen ook werkende maken.

Welke schaal kan ik gebruiken.

Scheepsmodellen zijn gebouwd in alle mogelijke schalen. Gaande van 6"= 1' tot 1:2000. Een echte standaard bestaat er niet. Natuurlijk hoe kleiner de schaal, hoe kleiner het model en hoe minder detail men er kan op aanbrengen. Hoe groter de schaal, zoveel te meer plaats je model inneemt, maar je kan en moet er ook meer detail bijzetten.Voor een "Museum kwaliteit" moet je toch stellen dat alle details worden getoond die niet kleiner zijn dan 1mm. op het model.Schalen worden gebruikt in engelse en metrische maten. De Engelse maten geven gewoonlijk twee maatstaven op . B.v. 1/4 duim = 1 voet of kortweg 1/4"= 1'

Metrische maten geven gewoonlijk een verhouding : bv. 1:48 . Dit is eenvoudiger, een eenheid op model komt dan overeen met eenheden op het werkelijke schip ( onafhankelijk welke maat er gebruikt word .... Duimen, voeten, mm, cm, "punten" enz.) De keuze van de schaal hangt dus af van de modelbouwer en het doel dat hij zich stelt (een enkel schip of een diorama of .... een hele vloot ) en ook later de plaats die beschikbaar is. De schaal die je kiest heeft te maken met het stelsel waarin je werkt. Voor Nederland is dat sinds de Franse tijd het decimale stelsel met schalen als 1 : 10, 1 : 50, etc. Voor die tijd ben je het veiligst als je de 11-duimse Amsterdamse voet hanteert en dat leidt tot schalen als 1 : 11, 1 : 22, 1 : 33, 1:44 etc.De klassieke schalen zijn in het

<1:2

<6"=1'

<1:3

<4"=1'

<1:4

<3"=1'

<1:6

<2"=1'

1:12

<1"=1'

( Kleine vaartuigen en open boten.

<1:16

<3/4"=1'

1:24

<1/2"=1'

( Kleine vaartuigen en open boten.

<1:32

<3/8"=1'

1:36

1"=3'

1:48

1/4"=1'

(Model treinen O schaal) Meeste Dockyard en Admirality in deze schaal

1:60

1"=5'

1:64

>3/16"=1'

>1:72

1"=6'

Alternatief voor modelschepen
/p>

1:87,1

3,5mm=1'

(Model treinen HO schaal)

1:96

1/8"=1'

Moderne schepen

1:120

1"=10'

Model treinen TT schaal)

1:128<

3/32"=1'

1:160

<1/16"=10"

Model treinen N schaal)

1:192

<1/16"=1'

Miniatuur modellen

1:384

1/32"=1'

1:500

1:700

Sommige plastic bouwdozen.

1:768

1/64"=1'

1:1000

1:1200

en dan de klassieke Europese

<1:25

1:65

Sommige kits./p>

1:100

1:200

 

Hoe verander ik van schaal

In het verleden, waren de mensen tevreden met pantografen, evenredige verdelers, en tekenden fundamenteel de plannen opnieuw op de klassieke tekenplank.
Vandaag, gebruiken de mensen "kopieerapparaten" om een tekening van schaal te veranderen.
Een typisch kopieerapparaat kan een tekening verkleinen of vergroten van 64% tot 142%.
Jammer genoeg, helpt dit niet veel als u de schaal meer wil veranderen buiten deze klassieke verhoudingen. Nochtans, kunt u zich dan redden met gedeeltelijke schaalveranderingen.
-- bijvoorbeeld, vergroten tot 141% en dan het bekomen resultaat nogmaals vergroten met 141% dit geeft u : 1,41 x 1,41 = 1.9881 . Vergroten met twee maal 142 geeft je dan 2.0022... één van beiden is waarschijnlijk dicht genoeg bij 2x om aanvaardbaar te zijn.

Omgekeerd, het verminderen met tweemaal 71% geeft een netto vermindering van 50,41%; toepassen van éénmaal 71% en 70% geeft u als eindresultaat 49,70%, Eén van beiden is waarschijnlijk dicht genoeg bij 1/2x om nuttig te zijn.

Let ook op dat bij het vergroten, u ook de lijndikte vergroot. Soms zijn het dan geen scherpe lijnen meer , maar eerder modder vlekken. U kan dit een beetje verhelpen door het kopieerapparaat "Lichter" in te stellen.

De kopieerapparaten hebben altijd de neiging een tekening in één richting "meer uit te rekken" dan in de andere richting. Als u veelvoudige vergrotingen/verkleiningen moet doen, probeer dan de richting van het document te veranderen. De krimp of trek van de eerste operatie wordt dan teniet gedaan door de andere.

Als u voorziet dat u veelvoudige exemplaren nodig gaat hebben, kopieer alles in één keer, vertrekkende vanuit hetzelfde origineel. -- Hierdoor zal zowel de krimp of rek van het papier eenvormig zijn. Indien U meerdere afzonderlijke kopieën maakt, zit de kans erin dat zowel krimp of rek van de verschillende papiersoorten anders zullen zijn en uw plannen kunnen fouten vertonen.

Tot slot : Veel commerciële kopieerwinkels kunnen grotere kopieën, en/of grotere schaalveranderingen in één keer maken. Om hen te helpen een exemplaar van correcte grootte te maken, kan je een paar lijnen op uw origineel tekenen, met loodrechte hoeken en voorzien van behoorlijke aanduidingen .
Bv "Vergroten tot 10 cm of vergroten tot 6 duim "
– Zo moet U geen lange uitleg geven over de (vaak duistere) schaal die op de plannen gebruikt wordt.
(Als u historische buitenlandse bronnen of plannen gebruikt, zorg ervoor dat u weet over welke maateenheid het gaat -- bijvoorbeeld, "Chapman" geeft plannen uit in Zweedse-, of Franse- of Amsterdamse- of Rotterdamse- of Engelse voet... en geen enkele van deze maten is dezelfde !!

---