Materialen - Lijmen zonder verdamping.
Door chemische reactie is het mogelijk bepaalde kunststoffen te laten harden. Indien dit gebeurt met adhesie aan de omgeving dan spreekt men van een tweecomponenten lijm. Zonder in details te gaan zijn de grote families : Acrylaat, Epoxy, Polyurethanen (PU), Polyester, Silicone, Gemodifieerde silicone en ..... Er zijn typen waar de hoeveelheid van beide componenten zeer kritisch is (Epoxy, Silicone, MS, PU) en andere waar de verhouding met de harder iets breder mag zijn (Polyesters).
De Epoxy.
Dit soort lijm is waarschijnlijk de oudste van de soort en het meest
gekend. "Araldite" is al een 30 jaren gekend als naam. De epoxy-lijmen
hebben als voordeel dat ze weinig geur verspreiden en een gemakkelijke
meng verhouding bezitten. Het aanbod is erg groot. bijna ieder
fabrikant heeft het wel in zijn gamma. Epoxy is sterk maar zwaar .
Epoxy wordt vooral gebruikt daar waar er grote spanningen zijn of op
stoffen waar ander lijmen niet pakken. Epoxy kan ook versterkt worden
met glasvezel. Buiten een snelle en een normale droogtijd epoxy
bestaan er nog ander variëteiten. Deze voor te lijmen en de epoxy die
in de industrie gebruikt wordt voor laminaten te maken? De laatste is
erg vloeibaar. Laten we ons hier beperken tot de lijmsoort. Gebruik de
normaal drogende (30 min. tot 4 uur verwerkingstijd) wanneer de job om
een sterke binding vraagt? De snelle types is niet zo geschikt, tenzij
het om speciale omstandigheden gaat. In onze hobby kan je dan echt ook
niet spreken van dringende herstellingen. De snelle epoxy is zwaar
maar ook niet zo sterk, droogt niet goed en wordt broos met de jaren.
Zelfs snelle herstellingen ter plaatse aan het vaarwater of op de
vliegplein, zou ik ten stelligste afraden, wegens de bovengenoemde
negatieve eigenschappen. Gebruik enkel epoxy daar waar er grote
spanningen of krachten op je model komen. Voor normale bouw technieken
zou ik kiezen voor een ander oplossing. Voor herstellingen, als er
grote krachten opkomen, dan is het beter van het ineens goed te
herstellen in je werkplaats met Epoxy; maar dan de traag drogende.
Opkuisen : Thinner, aceton of alcohol,
voor het is opgedroogd. Na droging kan een verfbrander uitkomst
bieden. Je kan dan de epoxy verwarmen totdat hij week wordt zodat je
hem kan wegschrapen. Losmaken kan je door te dompelen in een sterke
solvent, maar dan moet de rest wel bestand zijn tegen die solvent.
Kortom, eens uitgehard is het proces onomkeerbaar.
Gebruik : Vooral in zones die onder
spanning staan!! In dat geval de epoxy versterken met glasvezels. Voor
waterdichte schotten of afsluiten van brandstof compartimenten.
Gebruik epoxy met een glasmat of carbon vezels. ---> UHU-tech.
fiche
Meng het met micro-ballonen ( microscopische glas bolletje) en je kan
er een goede plamuur mee maken, geschikt om fillers ( Afrondingen) mee
te maken en je kan het zeer goed in vorm schuren. Ik gebruik het soms
in restauraties om gaten mee op te vullen tussen spanten en de romp.
Gebruik epoxy daar waar je metaal aan hout moet kleven. Gebruik het
niet als algemeen constructie materiaal het is zwaar sterker dan
meestal vereist en het is moeilijk te schuren.
De Acrylaten.
Deze lijmen kenmerken zich dat ze nog sneller harden maar bijna
niemand wil ze nog gebruiken wegens hun stank. Ze blijven ook niet zo
lang houdbaar in niet gebruikte toestand ( In het potje) dan de epoxy
lijmen.
Bij loctite staat deze lijm gekend als n° 330. --> UHU-tech.
fiche
De
Polyurethane. Verlang je van een lijm iets meer soepelheid of
elasticiteit dan van epoxy of van acrylaat dan moet je de Polyurethane
lijm kiezen. Zeker en vast als een van de te lijmen oppervlakten uit
kunststof zijn. Bizon heeft zo een tweecomponent Polyurethane lijm die
zijn prijs waard is en snel. Maar .. opgelet de verhouding juist
nemen! Alle Polyurethane bevuilen echter ongelooflijk hardnekkig de
handen. Werk dus altijd met handschoenen! Deze Polyurethane lijmen
bestaan echter ook in ééncomponent vorm. Ze harden dan uit door het
steeds aanwezige vocht op een oppervlak. De zogenaamd watervaste
houtlijm van Pattex (Blauwe dop) is zo een type. Was niet je handen
met aceton want dit gaat los door de huid en komt in je bloed terecht.
---> UHU-tech.fiche
(Wijs je vrouw daar maar eens op als ze kwistig haar nagellak
verwijdert!). Ik gebruik tegenwoordig meer en meer polyurethane daar
waar ik vroeger koos voor epoxy. Vooral als ik een iets sterkere
lijmverbinding wil dan met de gewone aliphatic lijm maar waar epoxy te
sterk is. Ik gebruik geen polyurethane als algemene lijm op een
scheepsmodel omdat het nogal sporen achterlaat op je handen en ook op
de romponderdelen en bij drogen zet het uit, zodat het uit de lijmnaad
komt. Daarna is het dan weer moeilijk te verwijderen. Je kan beter
polyurethane gebruiken als je laminaten maakt, vb voor dekbalken. Denk
erom dat deze lijmen ook een beperkte bewaartijd of schaptijd hebben.
Mijn werkplaats is niet uitgerust met gesofisticeerde airco of ander
klimaat beheersing. Over het algemeen moet ik zeggen dat na een
jaartje de lijm in zijn potje al te dik is geworden en soms al is
verhard. Koop dus nooit meer dan dat je nodig hebt. Beter een klein
potje dan een hele grote, die je toch moet weggooien.
Opkuisen : Thinner of aceton.
Gebruik : Vooral waar je laminaten moet
maken. Daar waar de lijmverbinding iets meer kracht moet hebben , maar
niet zo sterk of onbuigzaam als met epoxy. Niet gebruiken voor
algemeen gebruik, tenzij je een modelboot wil maken op schaal 1:1
Warme lijm. Iedereen kent die wel, je moet er een pistool voor hebben dat de lijmstiftjes verwarmd. Ik ken iemand die dat eens geprobeerd op een modelschip. Eerlijk gezegd ik heb nog nooit een lelijker model gezien. Ik denk niet dat sterkte een hoofdzaak is bij die soort lijm en het is bovendien zwaar. De lijm heeft wel zijn nuttig gebruik in de bloemen sierkunst, maar ik zie nergens een nut ervan in modelbouw.
De Polyesters. Ze zijn wat toleranter in hun mengverhouding hars/verharder ( btw U gebruikt toch altijd te veel harder). Ze harden snel uit maar zijn enkel bruikbaar als ze sterk gevuld worden met glasvezel of glasmat. Ze zijn goedkoper dan de vorige harsen/lijmsoorten. Maar ... ze stinken geweldig, zeker in een gesloten ruimte. Gebruik ze op metalen of om er een vormdeel van te maken. Je moet er bovenop best een deklaag op aanbrengen. Alle polyesters hechten echter minder goed aan metaal dan Epoxy. Aan hout hechten ze nog slechter.
De
siliconen. Ook met silicone kan je bepaalde zaken bv silicone
rubber goed kleven. 99% der gebruikers kent echter slechts de rommel
die als silicone kit door zowat iedereen verkocht wordt. Een
werkelijke silicone lijm is Omnivisc 1002 van Henkel.!!!! Bij de
siliconen vind je een ongelooflijk aantal minderwaardige producten. De
grote merken echter zijn General Electric, Dow Corning en Wacker
!!!!!!! Silicone zijn onontbeerlijk bij hoge temperaturen. Ze zijn wel
relatief sterk, flexibel, echter doordringbaar voor gassen en
waterdamp. Iets werkelijk dicht kun je er niet mee verwezenlijken.(
Dus niet gebruiken in je duikboot). Ze zijn niet bestendig tegen olie
of brandstoffen. Hiervoor moet je fluorosiliconen hebben. Deze laatste
zijn echter onbetaalbaar.
Ze worden meestal geleverd in hoeveelheden die een modelbouwer nooit
ineens kan verbruiken. En de lijm eindigt dan ook meestal in de
vuilbak omdat hij uitgedroogd is. Het enige gebruik dat ik kan
bedenken, is om er servo’s ed. mee te bevestigen. ( Heb ik van horen
zeggen. Daar ikzelf niet met R/C bezig ben) Opkuisen : Water met een
scheut azijn erin. Terwijl hij nog niet is uitgehard. Gebruik :
gebruik het bv. om gaten op te vullen die je later misschien nog nodig
hebt. Om ontvangers en servo’s vast te zetten. Zeker niet gebruiken
daar waar sterkte nodig is of waar onderdelen onder spanning komen.
Cyanoacrylaten.
Ook vingerlijmen genoemd om hun spectaculair resultaat als ongewenste
huidverlijming. In feite zijn het tweecomponent producten waarvan de
onzichtbare tweede partner water is. Het overal aanwezige vocht op een
oppervlak volstaat dus meestal om de harding te veroorzaken. In de
winter, met een lage relatieve vochtigheid, moet men vaak de
verharding helpen door een activator. Bij dikke lijmlagen werken deze
lijmen niet want dan is er te weinig vocht voor de dikke lijmlaag! Ga
dan terug over naar de Epoxy groep!
Door het principe is bij deze soort lijmen steeds een dunne lijmlaag
vereist. ( Het toepassen op poreuze onderlagen is dus steeds
twijfelachtig zelfs met aangepaste dikke varianten met veel
vulmiddel.) De beste toepassingen zijn zeer kleine tijdelijke
verbindingen in snelle productie lijnen. Bv: kleine elektronische
componenten of draadjes. Men kan door de capillaire eigenschappen zelf
de lijm vaak achteraf aanbrengen! De lijm kruipt dan als het ware
tussen de te kleven vlakken. Af te raden toepassingen voor de
cyanoacrylaten zijn o.a.: Glas. Grote vlakken. Waterinvloed (zeker
indien warm). Tropen toepassingen!, Warmte permanent boven de 90°C.
Trillingen en schokken. Toepassingen onder de 0°C. Er zijn een massa
producenten en nog veel meer verkopers" zoals : --->
UHU tech.fiche
CYANOLIT, HENKEL, LOCTITE (400..reeks) PERMABOND, enz.... De
bewaartijd van het ongebruikte flesje is zelfs in een koelkast niet al
te lang. (Veel onderling verschil hierin van merken en typen). Koop
cyanoacrylaten bij deze verdelers die U uit de koelkast leveren en een
bewaartijd opgeven! De vele onbekende witte en andere merken zijn te
vaak afgekeurde maandag morgen producties van de grote producenten.
Koop deze producten dus niet in "Supermarkten" of "Doe het zelf" waar
U nooit weet hoe lang ze daar al op een rek liggen!)
Veiligheid
in verband met Cyanoacrylaten. Waarschijnlijk is er geen lijm
waar zoveel kleine ongelukjes mee gebeuren. Deze ongelukjes kunnen
echter uiterst pijnlijk zijn. (druppel in de ogen.) Laat
cyanoacrylaten dus buiten het bereik van kleine kinderen! Gebruik een
veiligheidsbril en soms speciale handschoenen. Tracht geen vlekken te
verwijderen met aceton (technisch gaat het wel ) maar gebruik liever
warm water en wacht een tijdje!
Er zijn ook berichten dat sommige personen een allergische reactie
kunnen hebben op deze lijmen.
Andere berichten zijn dat de lijm na een tijdje een witte peoder wordt
gevormd gelijkende op loodrot. En dat de onderdelen terug
uiteenvallen. Opkuisen : Warm water.
Aceton of nitro-methaan. Somige firma’s maken ook een "losser" .
Gebruik : Verharden van draad gesneden in
hout. Lijmen van fiberglas. Lijmen van onderdelen die meoilijk kunnen
geklemd worden. Niet gebruiken waar een sterke lijmverbinding vereist
is.
Er is ook nog een versneller. Speciaal aan te raden voor mensen die 60
seconden wachten om een hotdog op te warmen in een micro oven nog te
traag vinden.
"Loctide".
Ik gebruik hier even de merknaam want ik ken geen goede nederlandse
benaming ervoor. Gebruik, als het kan, steeds de verwijderbare
toepassing, tenzij je een andere goede gegronde reden hebt.
Opkuisen : Acetion. Gebruik : Daar waar
metaaldelen onwrikbaar vast moeten zitten. Ideaal om een los zittende
kogellager terug in zijn lagerhuis vast te zetten. Het tijdelijk
blokeren van vijzen of moeren. Vastzittende onderdelen kan je wel
terug losmaken door alles te verwamtmen op een 250°C in een oven of
met een gasbrander. Maar ik denk dat weinig modllen tegen deze hitte
kunnen. Zeker niet gebruiken als er plastic- materiaal aan te pas
komt. De solventen tasten plastic aan.
Spuitlijm. In princiepe een lijm die wordt opgebracht via de gekende spuitbus. Ik gebruik deze lijm enkel voor mijn schuurblokken, of om snel iets op een houten plank te kleven. Nooit op mijn modellen. Verder heb ik ondervonden dat de lijm na een tijd verkruimend. Voor de schuurblokken, daar spuit je de lijm, zowel op het schuurpapier als op de houten schuurblok. Dan even laten drogen totdat het opp. kleverig en niet waterachtig meer aanvoelt en druk dan de schuurblok op het schuurpapier. Om oud schuurpapier te verwijderen, kan je verfbrander als warme luchtbron gebruiken en kuis dan de schuurblok op met aceton. Verder kan ik er weinig over vertellen daar ik er geen ervaring mee heb.
Lijm toevoegingen. Niet geweven glasvezels of glasmat. Gemengd met epoxy om een sterke verbinding te krijgen.
Micro-ballonnen. Dit zijn microscopische glazen bolletjes dat een beetje lijkt op bakbloem. Deze worden meestal gebruikt samen met epoxy, om een plamuur te bekomen die gemakkelijk te schuren is. Opgelet als je dit op Balsa gebruikt. Balsa kan de epoxy uit de plamuur opzuigen en je zo achterlaten met een hard te schuren oppervlakte. Het is wel geen groot probleem, maar een verwittigd man is er twee waart. Wil ik iets dat snel opgevuld moet worden en toch gemakkelijk te schuren is, dan gebruik ik die micro-ballons samen met Cellulose- lijm.. Het droogt snel op je kan kleine hoeveelheden mengen. De droogtijd is wel zeer snel 30-40 sec. Zodat je er geen grote opp. mee kan behandelen. Ik gebruik het dus om kleine fouten in hout mee op te vullen. Na een 10 tal min. kan je het al schuren.
Talk. Bijna het zelfde gebruik als micro-balloons. Verder heb ik er geen ondervinding in.
Verdikkers. Er zijn verschillened verdikkers voor epoxy op de markt. Ikzelf heb er geen gebruik voor en kan hier dus weinig over uitweiden. Mocht je dus denken dat je een verdikker nodig hebt, neem dan contact op met de leverancier of met de fabrikant; om te zien of het toepasbaar is in jouw omstandigheden.
Samenvatting.
Samengevat kan je stellen dat je 8 soorten steeds in de werkplaats
moet hebben: Witte PVA houtlijm snel drogend Type D2 Witte PVA
houtlijm normaal drogend Type D3 Epoxy lijm sneldrogend
Epoxy lijm traag drogend . daar waar de sneldrogende te weinig tijd
laat Cyano dun zeer vloeibaar. Cyano dik. kan kleine oneffenheden
opvullen. MEK voor plastic kits enz.
Vislijm ( steurlijm) , Konijnen lijm, Huidenlijm.
